«300 սպարտացիներ» ֆիլմերի (1962 և 2014 թվականների արտադրություն) համեմատությունը

 

Երկու ֆիլմերն էլ պատմում են հին ժամանակների մոտավորապես նույնիրադարձությունների մասին` Քսերքսես արքայի գլխավորությամբ պարսկականզորքերի հարձակումը Հունաստանի վրա մ.թ.ա. 5 դարում: Միանգամից նշենք, որ2014 թվականին նկարված ֆիլմի սյուժեն ավելի պարզունակ է, քանի-որ ռացիոնալ ոլորտից տեղեկույթի մատուցումը տեղաշարժված է հուզական ոլորտ: Բայց դամիայն սառցալեռի գագաթն է, ֆիլմերն ունեն մի շարք հատկանշականտարբերություններ, որոնք մենք ձեզ հետ մանրամասնորեն կուսումնասիրենք:

Սկսենք հույներից: Առաջին ֆիլմի էկրան դուրս գալու պահից անցած 52 տարիների ընթացքում հույները դարձել են էլ ավելի ազատասեր, ժողովրդավար և մարզական:Որպիսի ակնառու կերպով ցուցադրեն իրենց ոչ միայն հոգևոր, այլ նաև արտաքինգերազանցությունը պարսիկների նկատմամբ, նրանք լիովին հրաժարվել ենզրահներից և կարմիր թիկնոցներից , և մարտնչում են լոկ ազդրաշոր հագած:

Հակառակ իրական պատմական իրադարձություների, երկու ֆիլմերում էլ Հին Հունաստանում ոչ մի ստրկություն չի ցուցադրվում: Ավելին, երկրորդ ֆիլմումհելենների քաղաքակրթվածության թեման զարգացրել են այն աստիճանի, որհունական բանակում մարտնչում են միայն «հողագործները, քանդակագործները ևբանաստեղծները»:

Եթե ժողովրդավարները 52 տարվա ընթացքում դարձել են էլ ավելի ժողովրդավար,ապա պարսիկները դարձել են շատ ավելի դաժան և ամբողջովին կորցրել ենմարդկային կերպարը: 1962 թվականին նկարահանված ֆիլմում պարսիկզինվորակաները և զորահրամանատարները ցուցաբերում են մարդկայինզգացունքներ, հարգում են իրենց հակառակորդներին, պահպանում են գերիներիկյանքը: Երկրորդ` «300 սպարտացիներ. Կայսրության ծաղկումը» ֆիլմում, բոլորպարսիկները փաթաված են սև պատմուճաններով, նրանց դեմքերին բազմաթիվ սպիներ են, շատերի գլխներին սարսափելի դիմակներ են:

Պարսիկների վարքը նոր ֆիլմում լիովին համապատասխանում է նրանցարտաքինին. նրանք անչափ դաժան են, արյունռուշտ ու անողոք, անթաքույցհաճույքով կտրում են գերիների գլուխները, խոշտանգում են ստրուկներրին: Միակարտաքնապես գրավիչ և ընդհանուր առմամբ մարդուն նմանվող գործող անձը պարսկական զորքում, նրանց հրամանատար Արտեմիսիան է, որի երակներում, ըստսյուժեի, հոսում է հունական արյուն:

Անցած կես դարում նշանակալիորեն փոխվել է և պարսից արքա Քսերքսեսը: 1962թվականին նկարահանված ֆիլում Քսերքսեսը ցույց է տրված որպես բավականինիմպուլսիվ, հիմարավուն և համառ մարդ, որը ափսոսանք է զգում, երբ զոհվում են իրզինվորները և հարազատները, երբեմն ցուցաբերում է գթասրտություն գերիներինկատմամբ: 2014 թվականի ֆիլմում Քսերքսեսն արդեն մարդ չէ, այլ կիսաստված, որըվայելում է մահը, իշխանությունը և բռնությունը:

Որպեսզի հասկանանք, թե ինչով են պայմանավորված նման փոփոխությունները,պետք է հիշենք պատմությունը: 1962 թվականին Իրանում, որը պարսիցթագավորության ժամանակակից ժառանգորդն էր, կառավարում էր  Մուհամեդ ՌեզաՓեհլևի շահը, որը երկրում ակտիվորեն անցկացրում էր ժողովրդավարականբարեփոխումներ և, բոլոր նավթային կոնցեսիաները տվեց ամերիկյան և անգլիականնավթային ընկերությունների ձեռքը: 1979 թվականի նախօրյակին ժովորդավարությունն իրանցիներին բավականաչափ ձանձրացրել էր, նրանքտապալեցին արևմտամետ շահին և իսլամական հեղափոխության ընթացքումիշխանության եկավ նրա գաղափարախոս Ռուհոլլա Հոմեյնին, որը արագվերադարձրեց ողջ նավթը իրանական ժողովրդին և վռնդեց բրիտանական ևամերիկյան դեսպանությունները երկրից: Այդ ժամանակից ի վեր Արևմուտքն Իրանին դասեց «չարի առանցքի» պետությունների շարքը:

Քաղաքական իրավիճակը բացատրում է երկրորդ ֆիլմում  պարսիկների կողմից մահապարտների հայտնվելը, որոնք գաղտագողի մոտենում են ժողովրդավարներին և պայթեցնում իրենց, ինչպես նաև, նավթի օգտագործումը  որպես զենք հունական նավերի դեմ:

Տեխնիկապես այդ բոլոր նրբությունները իրականացվել են, երբ նրանք ընտրել են իսրայելցի կինոգործիչ Նոամ Մուրրոյին որպես ,,300 սպարտացիների: Կայսրության ծաղկումը ,, ֆիլմի գլխավոր ռեժիսոր: Ինչպես գիտեք, Թել-Ավիվ եւ Թեհրանը ատում են միմյանց: Եվ հարցը ոչ այնքան քաղաքականության և տնտեսության մեջ է, որքան կրոնում: Եթե մեկին Աստված հանձնարարում է օգտագործել փոխատվության տոկոսը և վաշխառություննը մյուս ժողովուրդների տիրելու համար, ապա մյուսին  Աստված արգելում է վաշխառությունը և համարում այն մահացու մեղք:

Մի շարք նորամուծություներ են ավելացել երկրորդ ֆիլմում, որոնց կարելի է դասել ոչ թե լոկալ , այլ գլոբալ քաղաքականության մակարդակին:

Նախ և առաջ, վերջին 50 տարում Հոլիվուդում փոխվել է վերաբերմունքը բռնության նկատմամբ: Եթե 1962 թվականի նկարված ֆիլմում, ընդամենը մի քանի դրվագներում կարելի է տեսնել արյուն, ապա երկրորդ ֆիլմում արյունը ժայթքում է շատրվանների նման և հոսում է ինչպես գետ: Ընդ որում, բռնությունը ֆիլմում պատկերվում է տպավորիչ և ներկայացված է վառ գույներով, շատ կերպարներ են  վայելում հաճույք դաժանություններից և սպանություններից: Սադիստական տեսարանների բազմակի կրկնությունը հանդիսատեին կենտրոնացնում է ագրեսիայի վրա և նպաստում են վարքագծի համապատասխան մոդելի մշակմանը:

Երկրորդը  կանանց և տղամարդկանց հարաբերություններն են այդ ֆիլմում: Այսպես` սերը 1962 թվականին նկարված ֆիլմում դրսևորվում է առավելագույնը գլխավոր հերոսների համբույրներով և գրկախառնություններով: Իսկ, ահա, երկրորդ ֆիլմում  սիրո մասին խոսք անգամ չկա, պարզապես կատարյալ այլասերվածություն:

Իսկ երրորդը, ամենակարևորը, ինչպես է փոխվել կնոջ կերպարը անցած ժամանակում: 1962 թվականին կանայք խաղում էին ընտանիքի կնոջ կամ մոր դեր: Իսկ երկրորդ ֆիլմում կանայք ավելի հաճախ ռազմիկներ են և մարդասպան: Դրական կերպարը մոր կամ կնոջ , գրեթե անհետանում են մեր էկրաններից:

Ամփոփենք արդյունքը, թե անցած 52 տարվա ընթացքում ինչ դրամատիկ փոփոխություններ է եղել:

·        Դեմոկրատները դարձել են ավելի ազատատենչ

·        Պարսիկները վերածվել են անմարդկային կերպարների և հրեշների

·        Սերը վերածվել է այլասերվածության

·        Բռնությունը դարձել է տպավորիչ, պայծառ և գունեղ

·        Կանայք օջախի պահապաններից վերածվել են մարդասպանների

Աղբյուր՝http://whatisgood.ru/tv/films/sravnenie-filmov-300-spartancev-1962-goda-i-300-spartancev-rascvet-imperii-2014-goda/