«Ճապոնիան 19-րդ դարում»

Ճապոնիան 19-րդ դարում համարվում էր ամենամեծ պետություններից մեկը, որը գտնվում էր Արևելյան Ասիայի տարածքում և կազմված է 4 հազար փոքր կղզիներից:  Երկու հարյուր տարվա մեջ Տոկուգավա դինաստիայի կառավարմամբ  Ծագող արևի երկիրը լիովին մեկուսացված էր օտարերկրյա միջամտությունից: Դա, անշուշտ, ունեցավ ազդեցություն մշակույթի ձևավորման և հետագա Ճապոնիայի զարգացմանը 19-րդ դարում: 19-րդ դարի սկզբին սկսեց զգալ Արևմուքի զգալի ազդեցություն: 17-րդ դարի առաջին կեսին Ճապոնիան որոշեց դադարեցնել ամեն տեսակի շփումները Արևմուտքի հետ, այն պատճառով, որ վախենում էին միսիոներների-քրիստոնյանների ներխուշմանը, որոնք կարող էին իրենց հետ բերել մեծաթիվ զորք: Այդ պատճառով Ճապոնիայի բնակիչները չեն կարողացել դուրս գալ երկրից, իսկ օտարերկրացիները չէին կարող հիանալ Ծագող երկրի մշակույթով և բնությամբ:

Նոր դարաշրջանի սկիզբ

19-րդ դարի սկզբին Ճապոնիան լիովին մեկուսացված էր այն բաներից, որոնք կարող էին վնասել իր գոյությանը: Բայց միևնույն է 1853թ. 13-րդ նախագահը Միացյալ Նահանգների ուղարկեց չորս զինված նավեր Ճապոնիայի ափերին՝ հրամանատար Մետ Պերիի գլխավորությամբ, որպեսզի լավացնեն այդ երկու  գերտերությունների մինչև եղած կապը: Դա լիովին պատմական իրադարձություն է: Ճապոնացիները այնքան զարմացած էին ներկայացված տեխնիկայով և շոգենավերով, որ հենց այդ պահից սկսեց առևտուրը Արևմուտքի հետ: Բացի այդ, մեկ տարի անց ստորագրվեց պայմանագիր, որը պետք է կարգավորեր Ճապոնիայի և Արևմուտքի մեջ եղած հարաբերությունները: Հենց այդ պայմանագիրն էլ հրահրեց երկու նավահանգիստների կառուցումը, որոնք պետք է լավացնեին առևտրական հարաբերությունները:

Շուտով այդպիսի փաստաթղթեր ունեցան Ռուսաստանը, Բրիտանիան և Հոլանդիան: Հակառակորդները ակտիվորեն քննադատում էին Տոկուգավայի վարած քաղաքականություն այդպիսի փաստաթղթերի ստորագրումից հետո, նաև նմանատիպ չլուծված խնդիրների: Ամենինչ հետևում էր Մեյդզի հեղափոխության և նոր կարգերի կայացման:

Բարեփոխումները Ճապոնիայում 19-րդ դարում
Ծագող արևի երկրի բնակիչները, իհարկե, հոգնել էին մշտական մեկուսացումից, որը պարտադրված էր Տոկուգավա կլանի կողմից: 1868թ. այդ դինաստիան տապալվեց, իսկ իշխանությունը կրկին եկավ կայս Մուցուղիտի ձեռքը: Հենց դա էլ եղավ Ճապոնիայում կատարվող բարեփոխումների սկիզբ: Չնայած այն հանգամանքին, որ ճապոնացիները անվերապահորեն հարգում են իրենց մշակույթը և ավանդույթները, նրանք նույնպես հետաքրքված էին արևմուտքի նորամուծություններով և ակտիվորեն օգտագործում էին այն կենցաղում, կատարելագործելով և օգտագործելով իր հայեցողությամբ:

Ճապոնիան 19 դարի վերջին համարվում էր կրթված և մշակութային զարգացած երկիր: Արևմուտքի ազդեցությունը Ծագող արևի երկրում մշակույթի վրա շատ մեծ էր: Արդյունքում ստացվեց փոխշահավետ հարաբերակցություն այդ երկուսի մեջ:

Ճապոնիայի բնակիչները սկսեցին հաքնվել եվրոպական ձևով և լսել համապատասխան երաժշտություն: Իր հերթին, Ճապոնիայի մշակույթը 19-րդ դարում ցուցաբերել անմիջական ազդեցություն եվրոպական մտածողության ձևավորմանը: Մյուս երկրները ընդհունում էին բոլոր նվաճումները և գյուտերը, որի հետևանքով նման երկու տարբեր աշխարհների փոխշահավետ հարաբերակցությունը դարձավ ձեռնտու մնացածների համար:

Մոտավորապես այդ ժամանակաշրջանում, Ճապոնիան ակտիվորեն սկսեց լայնացնել իր պետական սահմանները: Այդպես 1894թ. փորձ եղավ գրավելու Կորեան, ինչը վերջնական արդյունքում բերեց պատերազմի Չինաստանի հետ: Մոտավորապես այդպիսի պատճառներով Ծագող արևի երկիրը սանձազերծեց մարտական գործողություններ Ռուսաստանի հետ և միացրեց Կորեան: Այդ իրադարձությունները հանգեցրեցին նրան, որ 1913թ. Ճապոնիան դարձավ ամենահզոր գերտերություններից մեկն ամբողջ աշխարհում: Դա առաջին ասիական պետությունն է, որը կարողացավ հանսել այդպիսի հաճողությունների:

Իհարկե, իրադարձությունները XIX դարում մեծ դեր ունեցան ճապոնական պետության ձևավորման: Բացի դրանից այդ ժամանակաշրջանը նպաստեց ճապոնական մշակույթի ձևավորման, ինչպես նաև դերն պետության ամբողջ աշխարհում:

ԱՄՆ հետ պայմանագրի ստորագրումից հետ, 1854 թվականին բացելով իր ծովային սահմանները, Ճապոնիայում կարգավորվում են սոցիալ-տնտեսական զարգացումները։ 1869 թ. քաղաքացիական պատերազմի արդյունքում վերացավ շյոգունավարությունը և ստեղծվեց կենտրոնացված պետություն՝ կայսեր ղեկավարությամբ։ Որպես հիմք, վերցնելով արևմտյան քաղաքական, դատաիրավական և ռազմական համակարգերը, Ճապոնիայի նախարարների աշխատակազմը ստեղծեց Գաղտնի խորհուրդ, նախապատրաստեց Մեյջիի սահմանադությունը և գումարեց խորհրդարան։ Վերափոխված Ճապոնական կայսրութունը դարձավ արդյունաբերացված համաշխարհային տերություն։ Հաղթանակներ տանելով չին-ճապոնական (1894-1895 թթ.) և ռուս-ճապոնական պատերազմները (1904-1905 թթ.) Ճապոնիան ապահովեց իր գերիշխանությունը Ճապոնական և Դեղին ծովերում և իրեն միացրեց Կորեան, Թայվանը և Սախալինի հարավը։
XX դարի սկզբին Տաշյոյի կարճ ժողովրդավարական ժամանակաշրջանին փոխարինեց ռազմականացման և էքսպանսիոնիզմի աճը։ Անտանտի կողմից մասնակցելով Առաջին աշխարհամարտին, Ճապոնիան ընդլայնեց իր քաղաքական ազդեցությունն ու տարածքը։

Արդյունաբերական հեղաոխություն Ճապոնիայում

Եվրոպայի առաջատր կապիտալիստական երկրերի փորձի հիման վրա, գերմանացի, անգլիացի և ֆրանսիացի մասնագետների տռխնիակակն օգնության շնորհիվ, խոշոր բուրժուազիայի հետաքրքրությունները ապպահովող պետությունների հաշվին, Ճապոնիայում կառուցվեցին օրինակելի ձեռնարկություններ: Գիտության և տեխնիկայի վերջին ձեռքբերումների շոնրհիվ, Ճապոնիան ազգային արդյունաբերության զարգացման արագ տեմպեր զարգացրեց: Առաջին հերթին զարգացավ տեքստիլ արդյունաբերությունը: Արդյունաբերական ընդհանուր արտադրանքի մեջ նրա բաժինը կազմում էր մոտավորապես 43 տոկոս: 1868-1885թթ. Ընթացքում Ճապոնիայում կազմավորվեց մոտավորապես 1300 արդյունաբերական ձեռնարկություններ:
1872 թվականին թույլատրվեց հողային սեփականության վաճառքը, իսկ 1875ում սկսվեց թույլատրվել դրա բաժանումը: Հողը դարձավ ապրանք:

Բուրժուական հեղափոխությունը Ճապոնիայում

1867 թվականի հոկտեմբերին դքսության գլխավոր Տեսյու Յամանոուտին, ընդդիմության անունից հանձնեց Կեյկի սյոգունին մի հուշագիր, որը պահանջում էր վերացնել Ճապոնիայում երկտիրությունը և վերադարձնել բարձրագույն կառավարությունը կայսրին:
1867 թվականի նոյեմբերին Կեյկին իր ցանկությամբ որոշում կայացրեց իր հեռացման և իշխանությունը կայսրին  վերադարձնելու մասին: 1868 թվականի հունվարի 3ին 15ամյա Մուցուխիտո կայսրը հայտարարեց Արիսուգավա արքայի գլխավորությամբ, նոր կառավարության կազմավորման մասին,:
Սակայն Կեյկին չհամակրեպվեց պարտության հետ, հենվելով իրեն հավատարիմ զորքերի վրա, նա մարտնչեց կայսեր զորքերի հետ: Ճապոնիայում սկսվեց քաղաքական պատերազմ:
Պատերազմը հաղթեց կայերսական տունը:

Իմ կարծիք: Իմ կարծիքով Ճապոնիայի ամբողջ պատմության մեջ ամենից կարևոր դեպքը, որ իր հետ կատարվել է, եղել է Արևմուտքի հետ միացումն , որը կատարվել է 19-րդ դարում: Այս ամենին հաջորդել է Ճապոնիայի տնտեսության և արդյունաբերության զարգացումը շնորհիվ Արևմուտքի:

Աղբյուրներ՝

Էդուարդ Երիցյան բլոգ

Япония в 19 веке

Ճապոնիա

Япония